Koronavirüsün nörolojik etkilerini değerlendiren Uzm. Dr. Duygu Aygün, virüsün migren ataklarından unutkanlığa varana kadar birçok sağlık sorununa yol açabileceğini söyledi.
Koronavirüs salgınının ilk zamanlarında virüsün özellikle akciğeri hedef aldığı düşünülüyordu. Ancak gelinen süreç, hastalığın sadece solunum yollarını değil, nörolojik sistemleri de etkilediğini ortaya koydu.
Yapılan analizlere göre her üç koronavirüs hastasının birinde; santral sinir sistemi tutulumu, periferik sinir sistemi tutulumu ve iskelet kası hasarını içeren çeşitli nörolojik belirtiler görülmüş.
Santral sinir sistemi belirtileri, baş ağrısı, baş dönmesi, denge bozukluğu, bilinç bozukluğu, inme, nöbet, uyku bozuklukları ve menenjıt olarak görülürken, periferik sinir sistemi belirtileri ise tat ve koku bozukluğu, görme bozukluğu ve sinir ağrısı, guillain barré sendromu, iskelet kası hasarlanması belirtileri ise yaygın kas ağrısı ve yorgunluk, kramplar ve güçsüzlük şeklinde kendini göstermiş.
Bu veriler ışığında koronavirüsün nörolojik etkilerini değerlendiren Nöroloji Uzmanı Dr. Duygu Aygün, önemli uyarı ve tavsiyelerde bulundu.
BİLİŞSEL BOZUKLUKLAR GÖRÜLEBİLİR
Görülen nörolojik en yaygın belirti ve bulgular baş ağrısı ve baş dönmesidir. Baş ağrısı koronavirüse bağlı gelişen tablolarda sıkça izlenmektedir. Baş ağrısı ilk nörolojik tutulum olabileceği gibi, sistemik hastalığın bir parçası olarak da ortaya çıkabilir. koronavirüsde görülen baş ağrısı daha çok çift taraflı, başa bütün olarak yayılan ve başta ağırlık, baskı hissi oluşturan, ağrı kesicilerden fayda görmediğiniz, uzun süren dirençli ağrı vasfında görülmektedir.
Koronavirüste ayrıca koku ve ağrı sinirleri çok yakın seyrettikleri için baş ağrısıyla birlikte koku kaybı da sıkça görülebilmektedir. Koronavirüs baş ağrısı kliniği, migren ve gerilim baş ağrısı tiplerinden farklıdır. Sosyal izolasyon, günlük aktivitelerdeki farklılaşma, beslenme ve uyku gibi günlük alışkanlıkların değişmesi migren ataklarında artış meydana getirebilir. Gerek migren ataklarının sıklaşması gerek yeni süregelen hale gelen dirençli baş ağrısının olması durumunda hastanın, nörolog tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.
Ciddi vakalarda ve özellikle de hipertansiyon, diyabet, kronik akciğer hastalığı, obezite gibi risk faktörü olan hastalarda virüsün santral sinir sistemine yerleşmesiyle, kanın damarlar içinde pıhtılaşmasıyla veya pıhtının beyne atmasına yatkınlık oluşturmasıyla, beyinde inme görülebilmektedir. Sitokin artışıyla tromboza yatkınlığı artması ve ek olarak pıhtılaşma sistemindeki hasarlanma sonucunda D-dimer ve trombosit seviyelerinde anormallik izlenebilmekte ve tıkayıcı veya kanayıcı inme riski artmaktadır.
Çoklu organ yetersizliğinin meydana gelmesi durumunda ensefalopati olarak tanımlanan tablo meydana gelebilmektedir. Sinir sistemi tutulumunun solunum yetmezliğinin artışına sebep olabileceği belirtilmektedir. Covidin akciğer tutulumu olan hastalarda da beyne giden oksijen azaldığı için, beynin oksijensiz kalmaya en hassas bölgesi olan hafıza bölgesindeki hücrelerde bir süre sonra kayıplar yaşanır, unutkanlık ortaya çıkar. Ani gelişen hafıza kusurları, davranış değişikliği ortaya çıkabileceği gibi hastaların bir kısmında da ilerleyen zamanlarda, beyindeki hasarlanmalara bağlı unutkanlık, konsantrasyon problemleri, eşyaların yerini bulamama gibi bilişsel bozukluklar görülebilir.
YÜRÜYÜŞ BOZUKLUKLARINA NEDEN OLUYOR
Yorgunluk, ağrı kesicilerle azalmayan, vücutta, kol ile bacak kaslarında yaygın kas ağrıları da koronavirüs enfeksiyonunun sık görülen belirtileri arasında yer alıyor. Bu hastalığa bağlı kas liflerinde gelişen iltihabi tutulum sebebiyle güç kaybı, kas ağrıları ve kas krampları gelişebilir. Sadece kas hasarı olan hastalarda kas yıkım enzimleri olan kreatin kinaz (CK) düzeyleri anlamlı olarak yükselmektedir.
Koronavirüs enfeksiyonda kol ve bacaklarda yaygın uyuşma, ağrı ve güç kaybı şikayeti ile vücuttaki sinir uçlarında hasarlanma gelişmesiyle birlikte nöropati ortaya çıkabilmektedir. Nöropati el ve ayaklarda yanma, batma, donma, karıncalanma gibi duyu bozukluklarına ve ağrılara, ellerini kullanmada güçlüğe, yürüyüş bozukluklarına neden olabilmektedir. Ağrı, hassasiyet, sızlama gibi şikayetler koronavirüs enfeksiyonu iyileştikten günler sonra bile devam edebilmektedir.
İçinde bulunduğumuz koronavirüs salgını döneminde çeşitli nörolojik tabloların ortaya çıkabilmesi nedeniyle hastalarda detaylı nörolojik öykü alınıp, muayenelerinin yapılması ve kesin tanıya yönelik ileri inceleme tetkiklerinin yapılması gerekmektedir. Toplumsal ve bireysel önlemler, enfeksiyonu önlemeye yönelik kurallara uyum, bu dönemde hayati önem taşımaktadır.
