Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, vatandaşlar arasında en çok kafa karışıklığı yaratan soruyu cevapladı: Corona yazın biter mi, virüs sıcak havadan etkilenir mi?
Tüm dünyayı etkisi altına alan corona virüsü salgınının ne zaman biteceği merak edilirken, ‘salgının yaz aylarında azalacağı ve sonbahar itibarıyla tekrar ortaya çıkacağı’ kanısı yaygın.
Konu ile ilgili sozcu.com.tr’ye konuşan Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, pandemi ve mevsimsel hastalıklar arasındaki farkın altını çizerek, corona virüsü salgınının hava sıcaklığı ile ilişkisi olmadığını vurguladı.
“EN BÜYÜK SALGINLAR YAZ AYLARINDA ORTAYA ÇIKTI”
“Corona virüsü salgını için ‘yazın kaybolacak, sonbaharda tekrar çıkacak’ deniliyor. Ancak pandemi mevsimsel hastalıklardan farklıdır. Pandeminin mevsimi olmaz.” şeklinde konuşan Prof. Dr. Ceyhan, daha önce yaşanan salgınlardan çarpıcı örnekler sundu:
Salgınların önemli bir kısmı yaz aylarının en sıcak dönemlerinde çıkmıştır. Örneğin İspanyol gribi 1918-19’da en çok ölüme sebep olan salgın, Mayıs ayında başlamış ve en yıkıcı dalgayı Ağustos’ta yapmıştır. Daha sonra ise H1N1’in bir türü olarak ortadan kaybolmuştur.
Asya gribi var sonrasında; o da 1957 yılının Temmuz ayında başlıyor. 1968’de Hong Kong gribi Şubat ayında başlıyor ama ABD kıyılarına Temmuz ayında ulaşıyor ve o zaman yıkıcı etkisini gösteriyor.
“PANDEMİNİN İKİ KRİTERİ VAR”
“Türkiye’de vaka sayısının son zamanlarda düşmesiyle salgının etkisini yitirdiği ve mevsimsel grip gibi görülmeye başlandığı sanılıyor” diyen Prof. Dr. Ceyhan, bu durumun ‘corona sonbahar, kış aylarında görülür’ algısına sebep olduğunu söyledi. Ancak bu algının yanlış olduğunu belirten Prof. Dr. Ceyhan, şu bilgileri verdi:
BULAŞMA SÜRESİ SANİYEDEN DAHA KISA
Pandeminin iki kriteri vardır; birincisi yeni bir virüs olacak, ikincisi ise toplumda bu virüse karşı bir bağışıklık olmayacak.
Corona virüsü ise yüzde 90 oranında damlacık yoluyla ve direkt, hasta bir kişinin ağzından, burnundan çıkan damlacıkların karşısındaki kişiye bulaşmasıyla geçiyor. Bunun gerçekleşme süresi ise saniyeden daha kısa. Bu nedenle corona virüsü salgınının hava sıcaklığı ile ya da UV ışınlarının etkisi ile bir ilgisi yok.
Bulaşmanın yüzde 10’u ise ortamdan bulaşma şeklinde oluyor. Yani hasta bir kişi ortama virüsleri yayıyor ve o ortamdan başka biri kapıyor. Bu nedenle sadece bu yüzde 10’luk bulaşma oranı, açık havada olması ile sıcaklardan etkilenebilir diyebiliriz. Bu sebeple bulaşma oranı pandemi döneminde mevsimsel hastalıklardan çok daha yüksek. Yine bu sebeple sıcaklar havalarda bu ortadan kalkmıyor pandemi ki bunu gösteren birçok veri var.
KATAR AÇIK ARA 1. SIRADA
Örneğin İran’da havaların ısındığı 2-3 hafta önceki dönemde corona virüsünde vaka oranı yükselmeye başladı. İran şimdi başa döndü yani. İkincisi şu anda nüfusa oranla en çok vaka Katar’da görülüyor. Katar’da şu an aşağı yukarı milyonda 30’a yakın vaka oranı var. Katar açık ara 1. sırada. Üstelik Katar’da hava sıcaklığı gece 30, gündüz 40 derece civarlarında ama orada çok büyük bir salgın yaşanıyor.
SALGININ BAŞLADIĞI AY İLE ALAKALI
Bizim gibi ülkelerde vakaların azalmaya başlaması insanları yanıltıyor. Şu an yaşadığımız durumun mevsimle bir alakası yok, bu durum salgının başladığı ay ile alakalı. Yani salgınlarda zaten 3-3,5 ayda böyle bir döneme giriliyor. Biz Mart’ta başladığımız için azalma dönemine girildi.
Rusya, Brezilya, Hindistan, Güney Amerika gibi ülkelerde ise şu an artış var. Peru bizi geçti, Şili’de vakalar artıyor. Zamanla bu ülkelerde azalacak, başka ülkelerde yükselmeye başlayacak.
Ayrıca bu ülkeler nüfusu çok büyük ülkeler olduğu için dünya genelinde vaka sayıları artış dönemindedir. Bir süre sonra Hindistan, Rusya, Brezilya’da vakalar azaldığında dünya ortalaması da azalmış olacak.
Kısacası bu durum tamamen salgının başlangıç zamanı, aradan geçen süre ve alınan tedbirlerle ilgilidir. Mevsimsel hastalıkta hastalığın bulaşması solunum yoluyla değil, ortamdan olur çoğu kez. Halbuki pandemide direkt solunum yoluyla bulaşma olur ve bu nedenle de sıcaklığın artması pandeminin seyrini yavaşlatmaya yetmez.
